Dit blog is ook te beluisteren op soundcloud

Deze week werd bekend dat de officier van justitie een strafrechtelijk onderzoek start tegen de psycholoog van Ximena, een meisje van 19 dat een eind aan haar leven heeft gemaakt. Ximena was eerder in het nieuws. Toen speelde de vraag of haar dood verband hield met de bekendmaking door de Coöperatie Laatste Wil van een vrij verkrijgbaar middel voor een zelfgekozen dood. Ik schrok er destijds van hoe makkelijk ze het dodelijke poeder had kunnen krijgen. We weten dat het verlagen van de drempel de kans op suïcide vergroot. Natuurlijk kan psychische problematiek ondraaglijk lijden veroorzaken, maar zeker op die leeftijd zul je het zelden of nooit als uitzichtloos beoordelen. Zelfs op afstand gaf het me het gevoel van een diepe tragedie. Hoe verschrikkelijk moet het dan voor de ouders wel niet zijn.

Toch schrok ik ook toen ik hoorde dat zij aangifte hadden gedaan wegens dood door schuld. Ik vind het moeilijk precies aan te geven waarom. Ik wil voorzichtig zijn uit respect voor het immense verdriet van de ouders. Ik wil ook niet de indruk wekken collega’s in alle gevallen de hand boven het hoofd te willen houden. Een verpleegkundige die zonder noodzaak mensen insuline toedient, moet natuurlijk worden vervolgd. De ouders zijn van mening, dat de psycholoog verwijtbaar tekort is geschoten. Dan is begrijpelijk dat ze dat uitgezocht willen zien. Meestal dienen mensen dan een klacht in bij de instelling en soms bij de tuchtrechter. Aangifte wegens dood door schuld (daar valt nalatigheid ook onder) komt bij mijn weten zelden voor.

Uit wat naar voren wordt gebracht, kan ik niet opmaken of de psycholoog fouten heeft gemaakt. Dat klinkt misschien raar, maar we kunnen suïcide lang niet altijd voorkomen. Dat blijkt wel uit de tweeduizend mensen die jaarlijks een eind aan hun leven maken. De helft van hen is onder behandeling. Van je patiënt eisen dat je de ouders erbij mag betrekken, zoals hoogleraar suïcidepreventie Ad Kerkhof voorstelt, is ook niet zonder risico’s. Dat geldt ook voor het doorbreken van je beroepsgeheim. Ik weet er dus beslist te weinig van om een oordeel te hebben. Nu kun je zeggen dat het goed is dat het uitgezocht wordt, maar daar zit mijn aarzeling. Een kind verliezen is natuurlijk verschrikkelijk. Maar daarvoor verantwoordelijk gesteld worden, is ook niet gering.

Een aantal jaren geleden overleed Savanna, een 3-jarige peuter. Haar moeder had haar om het leven gebracht. Haar gezinsvoogd werd toen aangeklaagd. Het OM was bij Savanna tot vervolging overgegaan vanwege de maatschappelijke onrust (!). Of bij de psycholoog ook tot vervolging wordt besloten hangt overigens nog af van het strafrechtelijk onderzoek. De gezinsvoogd is vrijgesproken, maar wat ik zag is dat haar vervolging in de jeugdzorg leidde tot meer defensief gedrag en sneller uit huis plaatsen. En dan heb ik het nog niet over wat het die gezinsvoogd moet hebben gedaan.

Ik weet niet of ander handelen van de psycholoog deze suïcide had kunnen voorkomen. Als ik moeilijke beslissingen moet nemen in dergelijke situaties, dan houd ik mezelf voor: ik moet kunnen zeggen dat ik zorgvuldig en na rijp beraad heb gehandeld. Als uit het onderzoek blijkt dat de psycholoog verwijtbare fouten maakte die een vervolging wegens dood door schuld rechtvaardigen, dan is het goed dat het gebeurt. Maar als het niet zo is, dan vrees ik een toename van defensief handelen die niet leidt tot betere geneeskunde en zelfs tot slechtere. Ik beschreef al eerder de verleiding juridisch op safe te spelen, ook al wordt de zorg daardoor slechter. Ik hoop dat ik duidelijk heb kunnen maken dat mijn doel is: rechtvaardigheid en goede zorg. Het is hoe dan ook een tragedie. Ik ben er niet gerust op dat inschakelen van de rechtbank dat niet erger maakt. De toekomst zal uitwijzen of mijn zorg onterecht is. Ik kom er hier dan zeker op terug.

gepubliceerd op Medisch contact op 11 februari 2019

Menno Oosterhoff

Psychiater, spreker en schrijver van het boek Vals Alarm.

2 Reacties
oudste
nieuwste
Inline Feedbacks
View all comments

Ik wil best met u het gesprek aangaan waarom wij als ouders besloten om deze aangifte te doen.

ik zal je mailen