Gister hoorden we dat een collega van Dineke, mijn vrouw, in contact geweest is met iemand die nu positief getest is op corona. Die collega is nu ziek. Als getallen mensen worden voelt het meteen heel anders. Vannacht droomde ik dat ik Italië moest verlaten. Ik was daar promovendus, maar had me kritisch uitgelaten over de houding van mijn promotor ten opzichte van een crisis die gaande was. Daarna droomde iets ik wat ik veel vaker droom, namelijk dat ik ontzettend veel moet inpakken, veel meer dan ik mee kan nemen, en dat ik er helemaal in omkom. Voortdurend is er de dreiging trein, bus of vliegtuig te missen. Ik werd wakker met de vraag die me gisteravond bezighield.

Hoe kan het dat Duitsland een overlijdenspercentage heeft van 0,2 en Italië van bijna 8? Dat verschilt een factor van 40! Duitsland test niet veel meer, en zeker niet zoveel als China, dat een sterftepercentage heeft van 4. Viroloog Jaap Goudsmit pleitte in Op1 voor onderzoek naar de verspreiding van het virus. Alleen met meer kennis kunnen we beoordelen welke maatregelen nodig en wenselijk zijn. Ook John Ioannides geeft aan, dat we nog zo weinig weten. Hij, toch niet de minste, houdt zelfs de mogelijkheid nog open dat het een storm in een glas water is. Hij waarschuwt voor de gevaren van overkill aan maatregelen met daardoor een diepe economische recessie. Dat kost ook levens.

We weten nog heel veel niet, maar het virus geeft ons geen tijd om het uit te zoeken. Ik moest denken aan de fasen van rouw van Elisabeth Kübler-Ross. Vaak wordt gesproken over rouwverwerking, maar dat is onjuist. Je verwerkt geen rouw, maar een nare gebeurtenis en rouw ís die verwerking. De fasen zijn ontkenning, boosheid, depressie, marchanderen en acceptatie. Ontkenning was er eerst zeker. Nu is er meer boosheid over het teveel of te weinig wat er gedaan wordt. Depressie is meer dan verdriet. Het is een gevoel van uitzichtloosheid. De moed erin houden, ook al is het tegen beter weten in, is dan belangrijk. Dat deed Rutte uitstekend. Marchanderen doe ik zelf volop, vooral door te hopen dat het sterftecijfer veel kleiner is en door de onzekerheid te zien als kans en niet als dreiging. Ik hoorde iemand zeggen: ‘Het is zoals het is.’ Dat is al fase 5, acceptatie. Nu ging dat nog over het ongemak door de maatregelen, niet over het sterven van mensen.

Maar acceptatie kan pas als we weten waar we aan toe zijn en dat is nog heel onzeker. Vragen te over. Bijvoorbeeld waarom kinderen niet ziek worden. Dat is meestal anders bij een virus. De toekomst zal het leren.

 

gepubliceerd op Medisch Contact op 18 maart 2020
Categorieën: coronaBlogs

Menno Oosterhoff

Psychiater, spreker en schrijver van het boek Vals Alarm.