Stel, dat ik van mening zou zijn, dat vaccinatie autisme veroorzaakt. (Dat vind ik niet en dat is niet zo.) In 1998 publiceerde The Lancet een artikel hierover. Ze trokken dat in 2002 terug vanwege oneerlijk en onverantwoord handelen van de auteur. Inmiddels heeft een meta-analyse aangetoond dat er absoluut geen aanwijzingen voor zijn. Maar het kwaad was al geschied. Veel ouders waren ongerust en nog steeds zijn er mensen die vinden dat het beter is niet te vaccineren.
Mag iemand die mening verkondigen? Ja.

Maar ik werk als psychiater bij een autismeteam. Een TOPGGz-instelling nog wel. Dus mensen zouden zich iets kunnen aantrekken van mijn mening en besluiten hun kinderen niet in te enten met mogelijk ernstige gevolgen.

Ik vind eigenlijk dat iemand in zo’n positie zo’n mening niet mag verkondigen. Als je recht van spreken hebt op basis van je kennis – ik bedoel hier iedereen die onder het tuchtrecht valt – dan heb je misschien minder recht om te spreken. Noblesse oblige.

Maar wie moet daarop toezien? De vrijheid van meningsuiting is ook een groot goed, waar niet iedereen zo maar aan mag tornen.

Ik was het in eerste instantie dan ook eens met het hoofdredactioneel van collega Van Santen. Daarin spreekt hij zijn verbazing en afkeuring uit over het feit dat het tuchtcollege een klacht ontvankelijk heeft verklaard tegen collega Bijl, arts en hoofdredacteur van het Geneesmiddelenbulletin.

Over collega Bijl heb ik het hier al eens gehad. Ik vond zijn uitspraken over ADHD en methylfenidaat tendentieus, zijn competentie overschrijdend en ongepast voor een hoofdredacteur van een tijdschrift dat pretendeert objectieve informatie te brengen. Ik wist toen niet, dat een collega psychiater een klacht tegen Bijl had ingediend bij het tuchtcollege, omdat uitspraken van dhr. Bijl onrust veroorzaakten onder zijn patiënten.

Maar het leek mij geen zaak die bij het tuchtcollege thuishoort want dat college spreekt zich uit over individuele arts-patiëntrelaties, dacht ik.

Ik werd echter attent gemaakt op art.47 wet BIG lid 1b. Daarin staat dat ook enig ander handelen of nalaten in strijd met het belang van een goede uitoefening van individuele gezondheidszorg onder het tuchtrecht valt.

Het is dus niet beperkt tot directe patiëntencontacten. Je blijft arts, ook buiten je werk. In het gejuridiseerde Amerika durven dokters op vakantie aan medereisgenoten daarom nog niet over het gebruik van een aspirine te adviseren, bang voor claims. En laatst oordeelde het tuchtcollege dat een huisarts, hoewel hij geen dienst had toch had moeten ingaan op het beroep dat op hem gedaan werd.
Je medische verantwoordelijkheid gaat dus verder dan je directe baan als arts en ook dat valt onder het tuchtrecht. Maar hoever gaat de bevoegdheid van het tuchtcollege?

Neem Semmelweis. Die riep veel weerstand op met zijn voorstel je handen te wassen om kraamvrouwenkoorts tegen te gaan. Hij sprak zelfs mensen op straat aan dat ze beter thuis konden bevallen. ‘Schande’, vond de gevestigde medische orde. Maar hij had achteraf wel gelijk.
Moet het tuchtcollege uitmaken of een uitspraak door de beugel kan, terwijl zoveel van wat we menen te weten later toch op drijfzand blijkt te berusten?

Een ander voorbeeld: Valt het onder de bevoegdheid van een tuchtcollege te oordelen over een arts, die aangesloten is bij de Jehova’s en in dat verband oproept af te zien van bloedtransfusies?

Ik word daar niet meteen enthousiast van. Maar toch is er ook die andere kant. Een gewetensvraag aan collega Van Santen: zou ik hier mogen beweren dat vaccinatie autisme veroorzaakt? En vindt hij dat het tuchtcollege daar dan niks over te zeggen heeft?

Persoonlijk had ik wel moeite met wat Gøtzsche allemaal mocht zeggen in dit blad, bijvoorbeeld, dat je bij een psychose beter een benzodiazepine kunt nemen .Ik heb daarna al patiënten gezien die geen medicatie meer wilden. ‘Je hoort zulke rare dingen.’
Ja, ik vond het ook raar.

Ik vind de uitspraken van Gøtzsche onterecht en zelfs schadelijk ,en die van Bijl ook, maar of ik een veroordeling door het tuchtcollege zou verwelkomen?

Maar vind ik dan dat artsen ongestraft maar alles mogen beweren? Nou, nee. Dat vind ik ook niet. Ik ben er nog niet over uit, maar ik tendeer niet naar een grote rol van het tuchtcollege. Benieuwd wat anderen ervan vinden..

Gepubliceerd op Medisch Contact op 11 maart 2016.

Menno Oosterhoff

Psychiater, spreker en schrijver van het boek Vals Alarm.