Je zou haast denken dat lijden ten gevolge van een psychische aandoening zo erg niet is. Hoe is anders te verklaren dat de hele ggz níét in rep en roer is over het feit dat mensen met een psychische aandoening die ondraaglijk en uitzichtloos lijden vaak twee jaar of langer moeten wachten op euthanasie. Twee jaar! Stel dat iemand crepeert van de pijn en hij moet twee jaar wachten op verlossing! Een aantal mensen redt die twee jaar niet en maakt zelf een eind aan z’n leven. Voor nabestaanden is dat zwaarder dan euthanasie bleek recentelijk uit onderzoek.
Die lange wachttijd komt omdat psychiaters binnen de ggz eraan moeten wennen euthanasie tot hun verantwoordelijkheid te rekenen. Nog steeds wordt 70 tot 80 procent van de euthanasie bij psychische aandoeningen verleend door artsen van Expertisecentrum Euthanasie (EE).
Wat ook een rol speelt is het ‘je kunt niet zorgvuldig genoeg zijn’-misverstand. Je kunt namelijk wél meer dan genoeg zorgvuldig zijn. Als de procedure nodeloos ingewikkeld en langdurig wordt, waardoor het én een zwaardere belasting is voor de patiënt én leidt tot langere wachttijden voor andere patiënten, dan ben je tè zorgvuldig.
Bij psychische aandoeningen is de procedure ingewikkelder dan bij fysieke aandoeningen. Dat ligt niet aan de wet en was ook niet de bedoeling van de wetgever. Maar de richtlijn van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie wil naast de SCEN-arts ook altijd nog een second opinion door een psychiater. Ook als de uitvoerend arts zelf psychiater is en er helemaal geen behoefte aan heeft. Ik doe zelf veel second opinions en ik kan dus uit ervaring spreken: meestal zijn ze volstrekt overbodig en voor de patiënt een extra examen. Hoewel de regionale toetsingscommissies zeggen dat in de euthanasiecode de wet boven de richtlijn gaat, volgen ze hierbij toch (deels) de richtlijn. Zij beroepen zich daarbij ten onrechte op de grote behoedzaamheid waartoe het Chabot-arrest uit 1994 opriep.
Maar dat was vóór de huidige Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (WTL), waarin in die grote behoedzaamheid werd voorzien door als zorgvuldigheidseis op te nemen een consultatie door een onafhankelijk arts. Zie maar wat de minister erover zei toen: ‘Aangezien wij in het wetsvoorstel als zorgvuldigheidseis hebben opgenomen de consultatie, te allen tijde, van een tweede onafhankelijke arts, wordt naar ons oordeel aan deze overweging van de Hoge Raad voldoende recht gedaan’. En: ‘Een vereiste van dubbele consultatie, inhoudende de consultatie door meer dan één arts of door een arts die de hoedanigheid van psychiater bezit, kan evenwel uit het arrest-Chabot, noch uit enige andere jurisprudentie worden afgeleid.’1
Geen woord Spaans bij zou je zeggen. Toch negeert ook de nieuwe euthanasiecode dit. Wel geven ze nu de mogelijkheid dat de second opinion samen gaat met de SCEN-consultatie, mits de SCEN-arts psychiater is. Maar toen ik recentelijk een SCEN-arts/psychiater hiervoor benaderde, gaf hij aan zich voor de zekerheid toch liever aan de richtlijn van de KNMG te houden. Ik neem het hem niet kwalijk. Maar het laat zien wat er gebeurt als je allemaal dingen gaat bedenken buiten de wet om. Het wordt verwarrend en onnodig ingewikkeld.
Mijn (uitdagende) stelling is:
De euthanasiecode zit juridisch fout met de eis van een second opinion door een psychiater als het een patiënt betreft met een psychische aandoening. Ik ben geen jurist. Ik laat me graag corrigeren.
Denk je aan zelfdoding? Bel 0800-0113 of chat op www.113.nl
Voetnoot
1. Kamerstuk 26691/6
