Een arts paste euthanasie toe bij een diepdemente vrouw op basis van een wilsverklaring. De tuchtrechter oordeelde dat het niet zorgvuldig was geweest, omdat er niet meer met de vrouw was overlegd (of: kon worden overlegd).
Het Openbaar Ministerie ging over tot vervolging. De rechtbank sprak de arts echter vrij en vond dat het wel degelijk mogelijk was zorgvuldig te handelen alleen op basis van een wilsverklaring. Het Openbaar Ministerie legde het vervolgens voor aan de Hoge Raad en deze heeft nu uitspraak gedaan.
De Hoge Raad steunt de eerdere uitspraak en vindt dat het wettelijk mogelijk is euthanasie te verlenen op basis van een eerdere wilsverklaring, ook al is iemand op het moment van euthanasie niet meer wilsbekwaam. De arts die deze euthanasie heeft verleend, stond zelf niet meer terecht, maar toch zal deze uitspraak haar goed doen. Ik gun haar dat van harte evenals de familie van de betrokkene. Dat neemt niet weg dat de uitspraak mij verbaast en dat ik ook niet weet of we er heel blij mee moeten zijn.
Over het algemeen was het idee dat je niet bij iemand met een wilsverklaring kon zorgen voor een euthanasie als hij daar zelf niet meer over kon beslissen. Je moest dus eigenlijk beslissen over te gaan tot de daadwerkelijke euthanasie als je nog goed genoeg was. Door deze uitspraak hoeft dat dus niet meer. Het volstaat nu dat je ondraaglijk en uitzichtloos lijdt en dat er een wilsverklaring is. De verantwoordelijkheid komt daarmee wel heel erg bij de arts te liggen. Als zo’n patiënt niet meer wilsbekwaam is, moet de arts bepalen of het moment daar is. De druk vanuit de familie zal ook toenemen, ook als misschien minder duidelijk is dat de patiënt ondraaglijk lijdt. ‘Dit heeft moeder nooit gewild. Er is een wilsverklaring, dus er is geen beletsel.’ Euthanasie wordt zo bijna een recht waarop je aanspraak kunt maken. Maar euthanasie is iets wat wordt verleend, niet iets wat je kunt afdwingen en ook niet iets wat je pleegt.
Al eerder wees Ton Vink er in dit blad op dat het helemaal ingewikkeld wordt als de patiënt zich verzet. Volgens de Euthanasiecode moet je dan stoppen. Maar als je premedicatie geeft om de patiënt te kalmeren, kan de patiënt zijn verzet niet meer kenbaar maken. Ik vind het wel heel erg veel gevraagd van artsen om mensen op deze manier aan hun einde te helpen, hoe humaan dat ook zijn mag.
Ik ben benieuwd naar de reacties op deze uitspraak van de Hoge Raad. Het zijn rare tijden. Aan de ene kant is er discussie over hoeveel je moet opofferen om dood door corona bij 80-plussers te voorkomen en aan de andere kant is er dan de discussie wanneer je iemand uit zijn lijden mag verlossen. Een kennis van me zei: ‘Ik hoop maar dat mijn vader corona krijgt. Hij is al jaren diepdement.’ Vroeger werd de longontsteking The old man’s friend genoemd.
Nu we meer mogelijkheden hebben het leven te verlengen, wordt onze worsteling met het levenseinde ook groter lijkt het wel.
