De tragiek van veel menselijk leed is dat het ongezien blijft. Die zin, die ik bijna vijftig jaar geleden las in een boekje van Hector Hugh Munro, is me altijd bijgebleven. Lijden is erg, maar ongezien lijden nog erger. Dan kan er niemand meelijden. Het woord meelijden heeft helaas een negatieve klank. Terwijl met iemand meelijden toch een hele menselijke en mooie vorm is van betrokkenheid.
Ik ken een jonge vrouw van 30, Mirjam, met wie ik heel veel medelijden heb. Haar lijden is immens. Behalve een ernstige dwangstoornis is er ook sprake van een stoornis uit het autismespectrum, van het syndroom van Gilles de la Tourette en van psychosegevoeligheid.
Toen ze 19 was, heb ik kortdurend haar medicatie gecontroleerd. Drie jaar geleden kwam ze opnieuw in mijn leven. Ze mailde me met vragen over haar dwangstoornis. In die tussenliggende jaren was ze onafgebroken in behandeling geweest, met soms jarenlange opnames. Door haar psychische problematiek was ze volstrekt geïsoleerd geraakt. Haar contact met anderen beperkte zich vrijwel uitsluitend tot medepatiënten en hulpverleners. Ze zei de moed te verliezen. Ze had al zoveel behandelingen gehad, maar niks hielp. Nog steeds leed ze ernstig onder haar dwangstoornis, nog steeds was ze eenzaam, angstig en somber. Ze had indertijd al contact met wat toen nog de Levenseindekliniek heette (het huidige Expertisecentrum Euthanasie). Er volgde nog een lange weg van weer behandelingen proberen. Aan het eind zei ze daarover dat ze er zelf niet meer in geloofde en het alleen deed om te bouwen aan haar cv. Daarmee bedoelde ze een cv voor euthanasie, waaruit bleek dat ze alles geprobeerd had. Een van de zorgvuldigheidseisen bij euthanasie is immers dat er geen reële behandelopties meer zijn.
In die tussentijd hield ik contact, voornamelijk via WhatsApp. Soms vroeg ze advies, als ze nog meer dan anders volledig vastliep in een dwangprobleem. Ze was altijd ontzettend dankbaar voor elk beetje begrip en aandacht. Ze klaagde nooit. Toen ik haar vroeg of ze nooit opstandig was, zei ze: ‘Als iemand dit dan moet dragen, laat mij het dan maar zijn.’ Ik werd er stil van. Wat kan een mens zelfs in zijn diepste ellende groot zijn.
Mirjam werd enorm gesteund door de psychiater van Expertisecentrum Euthanasie, medemenselijkheid op zijn best. Ze probeerde nog een laatste medicijn, omdat dat bij de second opinion nog als optie genoemd was. Dit middel had evenmin effect. Eergister is de SCEN-arts geweest. Hij vond dat aan de zorgvuldigheidseisen voor euthanasie is voldaan. Nu staat er niks meer in de weg. Ze is opgelucht en ook verdrietig. Ik had haar een ander einde aan haar lijden gegund. Nu moet ze het met de dood bekopen. Maar dát er een eind komt aan haar ondraaglijke en uitzichtloze lijden gun ik haar van harte. Dat haar lijden en haar over-lijden (schitterend woord) onopgemerkt zouden blijven vond ik haar geen recht doen. Ik vroeg de psychiater van het Expertisecentrum Euthanasie om voorzichtig te polsen hoe ze dacht over publiciteit. Ze wilde dat graag. Ze voelt het als een nalatenschap, waarmee ze anderen misschien kan helpen of steunen. Ik wilde graag dat ze de publicatie nog mee zou maken en zij ook. Als ik er ook maar één moment bang voor zou zijn dat zij door dit blog niet meer terug zou kunnen, dan zou ik natuurlijk gewacht hebben.
Ze heeft nog drie wensen. Een bergbeekje zien, Ireen Wüst ontmoeten en een ijsbeer zien. Dat bergbeekje wordt moeilijk. William Kreijkes van AquaZoo Leeuwarden liet direct weten van harte bereid te zijn haar de mogelijkheid te geven een ijsbeer te zien van dichtbij. Ireen Wüst is nog niet gelukt. (Iemand een ingang?) Ik hoop van harte dat we deze wensen nog kunnen realiseren. Al was het alleen maar om daarmee te erkennen dat ook psychische aandoeningen niet met het leven verenigbaar kunnen zijn. Of, zoals ze het zelf noemde: ‘Ik ben mentaal terminaal.’
Mirjam heeft het blog natuurlijk gelezen en wilde graag dat het gepubliceerd zou worden. Waarschijnlijk komt er volgende week een interview met Mirjam in Trouw.
Procedure: Een euthanasieverzoek vanwege psychische aandoeningen wordt eerst beoordeeld door een psychiater, meestal van het Expertisecentrum Euthanasie. Daarnaast is er altijd een second opinion door een tweede psychiater. Daarna beoordeelt de SCEN-arts nog of aan de zorgvuldigheidseisen (wilsbekwaamheid, ondraaglijk en uitzichtloos lijden en geen reële behandelopties meer) is voldaan.
Denk je aan zelfmoord en wil je nu contact? Bel of chat anoniem met 0800-0113 of 113.nl. Ze zijn 24/7 open.
