Een euthanasieverzoek moet volgens de Wet toetsing levensbeëindiging aan drie eisen voldoen. Het moet vrijwillig en weloverwogen zijn, er moet sprake zijn van ondraaglijk en uitzichtloos lijden en er moet geen redelijke andere oplossing zijn. Als mensen vanwege een psychische aandoening euthanasie vragen is vooral het oordeel over die uitzichtloosheid complex omdat het beloop minder goed te voorspellen is dan bij lichamelijke aandoeningen.

Om die reden is in de richtlijn ‘Levensbeëindiging op verzoek bij patiënten met een psychische aandoening’ en in de Euthanasiecode een second opinion door een psychiater als extra eis opgenomen. Dit naast het door de wet verplichte onafhankelijke oordeel van een tweede arts (meestal SCEN-arts) en ook als de uitvoerend arts zelf psychiater is en er zelf geen behoefte aan heeft.

Verkleint deze extra eis de kans op fouten? Een oordeel kan op twee manier fout zijn. Je kunt ten onrechte denken dat het uitzichtloos is en je kunt ten onrechte denken dat het niet uitzichtloos is. Het eerste noemen we foutpositief, het tweede foutnegatief. In het eerste geval verleen je euthanasie, terwijl iemand nog weer plezier aan het leven had kunnen beleven. In het tweede geval verleen je geen euthanasie terwijl iemand dan nog jarenlang ondraaglijk lijdt of suïcide pleegt. Het mooiste is geen foutnegatieven en geen foutpositieven, maar dat is een illusie. Zo feilloos is geen enkel oordeel. Als je de kans op het ene verkleint dan vergroot je de kans op het andere. Als je altijd oordeelt dat het uitzichtloos is dan is je oordeel heel sensitief. Je mist niet één geval van uitzichtloosheid. Maar je oordeel is dan weinig specifiek. Je zult vaker ten onrechte oordelen dat het uitzichtloos is. Als je altijd zegt dat het niet uitzichtloos is dan is je oordeel heel specifiek. Je oordeelt nooit ten onrechte dat het uitzichtloos is, maar wel zul je vaker ten onrechte oordelen dat het niet uitzichtloos is.

Leidt de extra eis nu tot minder fouten? Dat weet geen mens. Je kunt denken: baat het niet dan schaadt het niet, maar dat is niet waar. De eis is een extra belasting voor de patiënt die het ervaart als een examen. Bovendien kost de procedure meer tijd. Gevolg: nog langere wachttijden, terwijl die al extreem zijn (twee jaar!). Maar er komt nog iets bij. Van alle aanmeldingen voor euthanasie bij een psychische aandoening bij het Expertisecentrum Euthanasie (EE) wordt het merendeel (90%) afgewezen. Díe mensen krijgen geen second opinion. Dus die foutnegatieven haal je er niet uit. Alleen de mensen die volgens het EE een grote kans maken, gaan het verdere traject in. Maar ook een second opinion is niet feilloos en je loopt dus het risico op foutnegatieven. Dus dat de tweede psychiater het verzoek ten onrechte afwijst. De kans daarop kon wel eens groter zijn dan de kans op het voorkomen van een foutpositieve. Niemand weet dus of een second opinion de kans op fouten verkleint of misschien zelfs vergroot.

Er wordt vaak verwezen naar het Chabot-arrest waarin de Hoge Raad zegt dat bij euthanasie bij mensen met een psychische aandoening grote behoedzaamheid is geboden. Daar ben ik het helemaal mee eens, maar behoedzaamheid heeft twee kanten. Een gevolg van de extra eis van een second opinion door een psychiater is dat mensen de procedure als extra zwaar ervaren, dat er onaanvaardbare wachttijden ontstaan en dat er mogelijk meer fouten gemaakt worden. Ik vind dat er maar één rationele conclusie mogelijk is. Schaf de extra verplichting van de second opinion af. Ben je het daarmee oneens dan hoor ik graag op grond van welke argumenten. Ik kan ze niet bedenken.

Denk je aan zelfdoding? Bel 0800-0113 of chat op www.113.nl

 

gepubliceerd op Medisch contact op 20 augustus 2021

Menno Oosterhoff

Psychiater, spreker en schrijver van het boek Vals Alarm.

3 Reacties
oudste
nieuwste
Inline Feedbacks
View all comments

Ik zit in het euthanasietraject., wegens psychisch lijden, door onder andere een dissociatieve stoornis, die ik in mijn vroege jeugd heb ontwikkeld. Ik denk, dat niemand dood wil. Iedereen wil leven. Mensen willen weg, omdat het geen doen meer is, leven niet lukt. Ik vind het een zwaar traject. Hoewel ik al weet, dat mijn verzoek ingewilligd kan worden en ik zeker weet, dat ik mijn gevecht wil opgeven na bijna 65 jaar, omdat mijn lijden te groot is, vind ik het toch nog lastig, om te gaan. Ik overleef van crisis naar crisis en het houdt nooit op. Mijn… Lees verder »

Goed om te horen dat je bij EE terecht kan. Veel sterkte.

Dankjewel!!