Menzis vergoedt de behandeling van ernstig zieke patiënten alleen nog als er genezing plaatsvindt. Menzis wil dat behandelaars meer resultaatgericht werken en hen daar ook op afrekenen. ‘Op deze manier stimuleren wij het leveren van kwaliteit en dragen we bij aan onze maatschappelijke missie: het verbeteren van de gezondheidszorg en het verminderen van de kosten’, aldus een woordvoerder.

Bovenstaande heb ik verzonnen, maar de werkelijkheid is niet minder schokkend. Menzis heeft met zorgaanbieders contracten afgesloten om de behandeling van depressies en angststoornissen alleen dan nog te vergoeden als het resultaat heeft. Op zich klinkt dat redelijk, maar er zit een dikke adder onder het gras. Want wat is resultaat? Het doel van gezondheidszorg is het leveren van goede zorg en dat is niet altijd hetzelfde als het bereiken van genezing. Dat maakt het uitermate moeilijk zo niet onmogelijk te meten wanneer goede zorg geleverd wordt. 
Vriend en vijand zijn het erover eens dat ROM, dat is het gebruik van vragenlijsten, nog niet geschikt is om op basis daarvan zorg in te kopen. Er zijn mensen die denken dat dat ooit wel kan, als ROM verder doorontwikkeld is. Anderen denken dat het dan nog steeds een illusie is. De rekenkamer maakte er vorig jaar nog gehakt van. Maar Menzis gelooft er toch in. Iedereen weet dat meetresultaten onbetrouwbaar worden als de uitkomst ervan gekoppeld wordt aan betaling. Menzis zal wel geloven dat dat niet zo is. Je kunt ook wel nagaan dat depressieve mensen zich bezwaard zullen voelen als ze niet opknappen. Ze weten immers dat hun behandelaar dan niet betaald krijgt. Menzis zal wel geloven dat dat meevalt. Het is beslist onmogelijk te voorspellen of een depressie zal reageren op een behandeling, maar je kunt wel de kans erop vergroten door alles wat een beetje extra ingewikkeld is uit te sluiten. Ik schreef al eens een blog over hoe zo’n kliniek eruit gaat zien. Je zorgt dat je mensen heel snel ziet, want vooral de eerste maanden gaan depressies nog vaak vanzelf over. Zodra iemand dreigt niet op te knappen noem je het complex en stuur je hem door. Menzis zal wel geloven dat dat voorkomen kan worden.
  
Hoe kan het toch dat beleidsmakers de mening van wetenschappers en clinici zo vaak negeren? Ik zou het natuurlijk geweldig vinden als we behandelingen die niet werken eruit zouden gooien en behandelingen die het beste werken alle voorrang zouden geven. Denk je dat er veel behandelaars zijn die daar anders over denken? We doen in de geneeskunde niet anders dan uitzoeken wat het beste werkt. Dat is niet eenvoudig. We zijn daarom voorzichtig met snelle conclusies en proberen het wetenschappelijk te benaderen, en ook dat is niet eenvoudig. Ik schreef er al eerder over dat zelfs de beste onderzoeken lang niet altijd de toets van de kritiek kunnen weerstaan. En dan fietst daar opeens een verzekering tussendoor die niet gehinderd door werkelijke kennis van zaken het allemaal wel meent te weten. Ik vind het ook schokkend dat zorgaanbieders hierin zijn meegegaan. Ik ben in het buitenland, heb slechte verbinding en weet dus niet of er een storm van kritiek is losgebarsten. Ik ben benieuwd wat de voorstanders van het ‘doorontwikkelen van ROM’ hiervan vinden. Want dit is wat er dus gebeurt. Dat we ons laten leiden door schijnzekerheden. Ik ben jaren manager geweest (ja, echt) en zag met lede ogen aan hoe het beleid steeds meer gericht werd op het behalen van goede cijfers, prestatie-indicatoren genoemd. Iedereen gaf toe dat het zeer twijfelachtig was of die cijfers een betrouwbare afspiegeling waren van werkelijke kwaliteit. Ik riep: ‘Ik heb liever geen cijfers dan onbetrouwbare cijfers.’ Maar dat was tevergeefs. De behoefte aan zekerheid is te groot. Zelfs al is het schijnzekerheid. Het lijkt me een crime om zorg te moeten inkopen voor de ggz. Hoe weet je dat je werkelijke kwaliteit inkoopt en niet slecht schone schijn? Toch verlang ik van een zorgverzekeraar dat ze die onzekerheid goed hanteren en dat ze zichzelf niks wijsmaken. Menzis voldoet daar niet aan. Menzis gelooft. In illusies. Ik hoop van harte dat mensen hun verzekering bij Menzis opzeggen. Al was het alleen maar om te voorkomen dat ook andere verzekeringen dit gaan doen. Marktwerking is voor mensen met een psychische aandoening rampzalig. Misschien wel voor de hele zorg, als ik het blog Tour de Frats lees. Toch kan ik me niet onttrekken aan de indruk dat het ook te maken heeft met onbegrip over de aard van psychische aandoeningen. Het wordt toch nog vaak niet gezien als iets wat je overkomt, maar als iets wat je doet. Een lichamelijke aandoening heb je, een psychische aandoening doe je, is het onterechte idee. Als ggz moeten we nog veel meer doen om dat misverstand weg te nemen. Dat is nog een lange weg. Dat blijkt wel.

 

gepubliceerd op Medisch contact op 15 augustus 2018

Menno Oosterhoff

Psychiater, spreker en schrijver van het boek Vals Alarm.