Er is een gedachtenexperiment wat bekend staat als het trolleyprobleem. Het gaat als volgt. Door een fout rijdt een onbemande tram af op vijf mensen, die nietsvermoedend aan het spoor werken. Als je niks doet dan zullen ze omkomen. Je hebt echter de mogelijkheid een wissel om te gooien, waardoor de tram op een ander spoor komt. Op dat andere spoor staat echter ook iemand te werken, die dan ook om zal komen, maar dat is maar één persoon.
Wat is het juiste om te doen? De wissel omgooien, waardoor er vijf mensen gered worden? Maar dan sterft er wel iemand door jouw toedoen. Of niks doen? Dan komen er vijf mensen om, maar daarin heb je geen actief aandeel. De meeste mensen kiezen voor het omgooien van de wissel. Maar als je nu in plaats van een wissel omgooien de dood van de vijf mensen alleen kunt voorkomen door iemand zelf op het spoor te gooien, die dan door zijn gewicht de tram stopt, maar wel overlijdt. Wat dan? Zover willen de meesten dan weer niet gaan. Hier een mooie animatie, waar het wordt uitgebeeld.
Ethisch?
Het gaat om de vraag of het ethisch verantwoord is een leven op te offeren om vijf levens te redden. Er zijn allerlei varianten bedacht, zoals die waarbij een chirurg vijf mensen kan redden met donororganen, maar daarvoor moet hij dan iemand ombrengen om als onvrijwillige donor te fungeren.
Mensen zijn niet in alle gevallen ertegen om een mensenleven op te offeren, als je daar vijf anderen mee kunt redden. Het hangt er wel van af hoe actief ze zich betrokken voelen bij de dood van de opgeofferde. Een wissel overhalen gaat nog wel, maar iemand moedwillig doden voor zijn organen zal de meeste mensen te ver gaan. Waarom? Het principe is toch hetzelfde?
Garnaleneter
Ooit had ik een gesprek met mijn broer over vegetarisme. Hij vond dat iemand die af en toe garnalen eet minder vegetarisch is dan iemand die elke dag rundvlees eet. Want de garnaleneter at meer dieren. Hij zag geen verschil tussen het eten van een garnaal en een koe. Ik kon daar niet veel anders tegenin brengen dan dat het wel anders vóelt. Zo is het ook met deze varianten. In alle gevallen kun je vijf mensen redden door één persoon te offeren, maar het voelt niet in alle gevallen hetzelfde. Zelf heb ik me vroeger wel het hoofd gebroken over de vraag of het niet ethischer was een bank te beroven dan braaf te werken. Je zou dan immers veel meer geld kunnen geven aan een goed doel in plaats van wat je met braaf werken kunt ophoesten. Toch ben ik nooit zover gekomen. Het voelde niet goed.
Terug naar het trolleyprobleem. Recent zag ik een filmpje op you tube waarin de 2-jarige Nicolaas een oplossing vindt waar ik nog niet zo snel aan gedacht had. Tja, zo kan het ook.
P.S. Of zou het een verschil zijn tussen jongetjes en meisjes? Dit filmpje doet daar wel aan denken…
