Na de eerste verontwaardiging over de plannen van Menzis kwamen er ook tegengeluiden. Het is onmogelijk ze allemaal te weerleggen, maar een paar kan ik niet onbesproken laten. Dan zal ik er een tijdje over ophouden. Het begint een beetje een obsessie te worden. Als jullie daar al niet genoeg van krijgen, dan ikzelf wel.
‘Beter iets dan niets.’ Volgens mij is dat wat veel mensen over resultaatvergoeding denken. Dat klopt echter alleen als ook geldt: ‘Baat het niet dan schaadt het niet.’ Maar het kan wel degelijk schaden. In mijn eerste blog noemde ik al dat ik liever geen cijfers heb dan onbetrouwbare. Er zijn diverse mensen die erop gewezen hebben dat als je cijfers hebt die je als kwaliteit beloont, dat je dan de cijfers krijgt die je wil hebben ten koste van de werkelijke kwaliteit. Gezondheidseconoom Wim Groot zag geen bezwaar in een pilot. Nou, die zijn er dus wel. Ik verwijs daarvoor naar de diverse blogs hierover geschreven. Verder vind ik iets pas een pilot als vooraf duidelijk is welke betrouwbaar vast te stellen criteria je zult gebruiken om te bepalen of de pilot is geslaagd. En die zijn er niet.
‘Professionals willen zich niet verantwoorden.’ Ik en velen met mij zouden niets liever willen. Laten zien dat we waar leveren voor het geld dat we de maatschappij kosten. Volgens het Trimbos-instituut verdient elke euro die er in de ggz gestoken wordt zichzelf vier keer terug, maar dan gaat het over het economische belang. Als je alleen daarnaar kijkt, dan moet je uitsluitend mensen behandelen die ooit nog arbeidsproductief worden. Onzin natuurlijk. Het doel van de zorg is lijden te verminderen. Als dat economisch ook nog iets opbrengt is mooi meegenomen. ‘Nou dan meet je toch of je dat lijden verlicht’, zou je kunnen tegenwerpen. Wat zou het mooi zijn als dat betrouwbaar kan. Maar helaas. Het kan echt nog niet en misschien kan het wel nooit. Daarin staat de ggz echt niet alleen. De opbrengst van het geld dat we besteden aan politiek bestuur of aan zorgverzekeraars, om er maar een paar te noemen, laat zich ook niet betrouwbaar meten. En dat geldt ook voor veel van de rest van de overige geneeskunde.
‘Waar een wil is, is een weg.’ Als dat zo was, zouden er aanmerkelijk minder mensen ziek worden of overlijden en er zouden er minder oorlogen zijn. Niet alles wat we willen kan, bij lange na niet. Vergeet niet dat we in de ggz geen objectieve maten hebben. Als we nou een soort geluksthermometer zouden hebben, dan hadden we ten minste één objectieve maat. Ook dat zou nog beperkt zijn, want lijden verminderen is wel wat gedifferentieerder dan een eendimensionele maat. Een niet onbelangrijk deel van mijn werk is de moed erin houden, helpen lichtpuntjes te zien in de duisternis. Hoop doet leven heet dat. Daarmee is die duisternis niet weg, maar toch zou ik hoop geven wel kwaliteit willen noemen. Net als iemand begrijpen en respectvol behandelen. Ik wil daarvoor eigenlijk niet eens een geldelijke bonus hebben.
‘We moeten de kosten beheersen.’ Prima, maar noem het dan ook zo en zeg er eerlijk bij: ‘Helaas weten we niet wat de meest efficiënte manier is om het beperkte geld te besteden. Maar we gaan geen plannen invoeren waarvan de meeste wetenschappers zeggen dat het geen nut heeft en dat het schadelijk is. Dit bedrag is beschikbaar. Zeg maar hoe we het het beste kunnen besteden.’ Ik geef onmiddellijk toe dat dat binnen een markt met meerdere aanbieders ingewikkeld is.
‘Er zijn achttien instellingen die dit steunen.’ Klopt. Kan ik niet omheen. Ik denk niet dat zij de werkvloer vertegenwoordigen als ik alleen al kijk naar de massale steun die de petitie ‘Stop Benchmark’ kreeg, maar dat hard maken is moeilijk. Persoonlijk vind ik het gebrek aan steun uit wetenschappelijke hoek overtuigend genoeg. Ik ken amper wetenschappers die de plannen van Menzis steunen. En eerder hebben GGZ Nederland en de Stichting Benchmark GGZ toegegeven dat ze te hard van stapel zijn gelopen door ROM nu al te koppelen aan zorginkoop. Al deze partijen mengen zich overigens niet of amper in het debat. AKWA, het nieuwe kwaliteitsinstituut voor de ggz, geeft aan nog niet zover te zijn.
‘Er valt niet met ons te praten.’ Dat argument snap ik niet. Dat zou een bevestiging kunnen zijn van die stelling, maar wat ik zie is vele mensen die voortdurend beargumenteerd uiteenzetten waarom ze denken dat het plan van Menzis schadelijk is. Toen vorig jaar de Algemene Rekenkamer tot de conclusie kwam dat ROM beslist niet geschikt is voor benchmarken, laat staan zorginkoop, zijn we een petitie gestart: ‘Stop Benchmark met ROM’. Op de website noemen we veel argumenten en komen we met alternatieven. Ondanks diverse pogingen is het ons niet gelukt daarover in gesprek te komen. Toch vindt mijn collega Esther van Fenema dat we niet meer openstaan voor debat. Dát ben ik niet met haar eens, maar wel met haar oproep meer gezamenlijk ervoor te zorgen dat de ggz uit de impasse komt. Elders noemde ik het een loopgravenoorlog en toen werd ik opgeroepen om uit de loopgraaf te komen. Van relatieproblemen heb ik geleerd dat het niet gaat om je gelijk krijgen, maar om een voor beiden acceptabel midden te vinden. Niet eenvoudig, maar ik wil wel uit de loopgraven komen. Ik word vast niet meteen doodgeschoten. Ik denk eerder dat er helemaal niks gebeurt. Dus of Esther haar oproep aantoonbaar effect zal hebben, weet ik niet. Maar een lichtpuntje in de duisternis is ook wat waard.