Is er nog wel jeugd-ggz na de transitie?

Dit najaar wordt in de Tweede Kamer de Jeugdwet behandeld. Onderdeel van die wet is de overheveling van de geestelijke gezondheidszorg voor jeugdigen naar de gemeente. Het verzekerde recht op gezondheidszorg voor kinderen met psychische aandoeningen op basis van de zorgverzekeringswet en de AWBZ wordt vervangen door een gemeentelijke jeugdhulpplicht. Geestelijke gezondheidszorg voor jeugdigen wordt overgeheveld naar de gemeente, de transitie. Maar waar vinden we de gezondheidszorg na die transitie terug? Een zoektocht.

Ik begin de zoektocht bij de bron, de nieuwe jeugdwet. Zoeken op geestelijke gezondheidszorg levert niets op. Zoeken op kinderpsychiatrie evenmin. Na wat verder lezen snap ik het. Ik denk nog in de termen van het oude, verkokerde systeem. Maar de schotten tussen jeugdzorg, jeugd-ggz, jeugdbescherming, jeugdreclassering moeten immers verdwijnen. De wet spreekt dan ook consequent over jeugdhulp.

Jeugdhulp

In artikel 1.1. wordt jeugdhulp omschreven en in artikel 2.1 wordt uitgewerkt wat de jeugdhulpplicht van de gemeente inhoudt. De omschrijving in artikel1.1 is zo ruim, dat de bezigheden van de jeugdggz er wel in onder te brengen zijn, maar dat geldt niet voor artikel 2.1. Ik geef even het volledige artikel weer. Dan kunt u meelezen of ik echt niks over het hoofd zie, want negentig procent van de jeugd-ggz kan ik hier met de beste wil van de wereld niet in onderbrengen.

Artikel 2.1

Het gemeentelijke beleid inzake preventie, jeugdhulp, kinderbeschermingmaatregelen en jeugdreclassering en de uitvoering van jeugdhulp, kinderbeschermingsmaatregelen en jeugdreclassering is gericht op:

1. het voorkomen en de vroege signalering van en vroege interventie bij opgroei- en opvoedingsproblemen, psychische problemen en stoornissen;
2. het versterken van het opvoedkundige klimaat in gezinnen, wijken, buurten, scholen, kinderopvang en peuterspeelzalen;
3. het bevorderen van de opvoedvaardigheden van de ouders, opdat zij in staat zijn hun verantwoordelijkheid te dragen voor de opvoeding en het opgroeien van jeugdigen;
4. het inschakelen, herstellen en versterken van de eigen mogelijkheden en het probleemoplossend vermogen van de jeugdige, zijn ouders en de personen die tot hun sociale omgeving behoren, waarbij voor zover mogelijk wordt uitgegaan van hun eigen inbreng;
5. het bevorderen van de veiligheid van de jeugdige in de opvoedsituatie waarin hij opgroeit, en
6. integrale hulp aan de jeugdige en zijn ouders, indien sprake is van multiproblematiek.

De toegang

De Jeugdwet ademt een visie op oorzaak en behandeling van psychische problematiek, waarbij opvoeding de alfa en de omega is. Dat komt in dit artikel 2.1 duidelijk terug. In mijn blog Dol op pillen beschreef ik welke route een ouder met een kind met een psychische aandoening moet doorlopen voor hij bij de geestelijke gezondheidszorg aangekomen is. Die route wordt veel moeilijker dan de huidige. De huisarts is niet meer de belangrijkste verwijzer en zelfs dan alleen onder bepaalde condities. Je bent van de gemeente afhankelijk voor het verkrijgen van een verleningsbeslissing. Maar als je al die hordes hebt gehad, kom je bij de geestelijke gezondheidszorg, voor zover instellingen die dat nu aanbieden de forse krimp hebben overleefd.

Dat dacht ik, maar ik begin me echter af te vragen of ik de transitiebeker wel helemaal leeggedronken heb. Heb ik de gevolgen van de ontschotting niet onderschat? De wet spreekt immers niet van gezondheidszorg maar van jeugdhulp.

Wat is gezondheidszorg?

Eerder was duidelijk wat gezondheidszorg was. Dat werd betaald door de zorgverzekering en daar gelden de gezondheidsrechterlijke wetten. Deze zaken gelden niet voor de jeugdhulp. Wel blijft de wet Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (BIG) gelden, maar die geldt voor de hele maatschappij, dus dat is niet onderscheidend. Er zijn wel artikelen uit de Wet op de Geneeskundige Behandel Overeenkomst (WGBO) overgenomen in de Jeugdwet, maar nu net niet het artikel (446 voor de diehards) waarin wordt beschreven wat onder gezondheidszorg wordt verstaan. Dit is moeilijk te volgen.

Wet BIG
De wet jeugdhulp geeft niet aan dat een deel van de jeugdhulp als gezondheidszorg wordt beschouwd. Hieruit kun je niet eenduidig de conclusie trekken dat er geen sprake meer is van de gezondheidszorg binnen de jeugdhulp. Die is weliswaar niet als onderscheidende eenheid opgenomen, maar als er sprake is van geneeskundige handelingen, dan geldt nog steeds wel de wet BIG. De wet BIG is echter beslist niet geschikt om een deel van de jeugdhulp te onderscheiden als gezondheidszorg.

Geneeskundige handelingen

In de jeugdhulp zijn overal geneeskundige handelingen. Maar wat binnen de jeugdhulp moet worden aangemerkt als geneeskundige handelingen is straks heel lastig aan te geven. Is dat iets wat een arts doet of iemand anders die ingeschreven staat in het BIG-register? Nee, zo eenvoudig is het niet. Als ik, als arts mijn auto parkeer is dat geen gezondheidszorg en als ik de kinderen van de voetbalclub train of de ramen lap in een instelling voor jeugdhulp ook niet. Gesprekken met cliënten zullen soms wel en soms niet onder geneeskundige handelingen vallen. Ook iemand zonder BIG-registratie kan dingen doen die opgevat kunnen worden als een geneeskundige handeling. Dan moet eerst wel gekeken worden of hij daartoe bevoegd en bekwaam is.

Identiteit

De gezondheidszorg is in de nieuwe Jeugdwet geen te onderscheiden deel meer van de zorg. Dat is verwarrend en de jeugd-ggz verliest daarmee volledig haar identiteit. Dat roept veel vragen op.

• Kan een kinderpsychiater zijn opleiding straks nog doen in een instelling voor gespecialiseerde jeugdhulp?
• Geestelijke gezondheidszorg voor jeugdigen moet aansluiting houden bij de somatische gezondheidszorg en bij de GGZ voor volwassenen. Maar hoe moet dat dan als de geestelijke gezondheidszorg voor jeugdigen niet meer te onderscheiden is?
• Kunnen opnames in het kader van gesloten jeugdhulp op dezelfde afdeling als opnames ivm psychische problematiek?
• Hoe zit het met verslaglegging van de bevindingen van onderzoek en behandeling binnen de jeugdhulp, bijvoorbeeld een kinderpsychiatrisch onderzoek. Gaat dat nu niet meer naar de huisarts? Maar waarheen dan wel?
• De inspectie jeugdzorg en de inspectie gezondheidszorg gaan toezicht houden. Hoe moeten zij hun taken verdelen als niet duidelijk is wat volgens de jeugdwet gezondheidszorg is.
• Gelden richtlijnen van de KNMG en de Nederlandse vereniging voor psychiatrie nu voor de hele jeugdhulp of helemaal niet of een beetje?
• Is er nog sprake van een hoofdbehandelaar zoals in de gezondheidszorg en gelden dan dezelfde opleidingseisen?

Overheveling of verstrooiing

Iets wat niet smaakt niet als melk, er niet uitziet als melk en geen melk heet, is geen melk. Als iets geen gezondheidszorg heet, niet wordt betaald als gezondheidszorg, niet valt onder de gezondheidsrechterlijke wetten, behalve de BIG en niet als een specifieke eenheid is te onderscheiden, dan is het toch ook geen gezondheidszorg?
Hoezo overheveling? Een diaspora lijkt me een juistere omschrijving.
Teken www.petitiejeugdggz.nl