Niet meteen stoppen met lezen. Ook al gaat het over antidepressiva. Ik kan me voorstellen dat je denkt: niet weer een verhaal over antidepressiva; ik kan geen antidepressivum meer zien. Maar dat komt dan juist heel mooi uit. Want het gaat over de afbouw van antidepressiva. Stoppen met over antidepressiva lezen is makkelijk, maar stoppen met antidepressiva soms (!) niet. Ik zeg met nadruk soms, want de mensen die van de ene dag op de andere zonder enig probleem stoppen hoor je niet. En die zijn er zat. Doe dit thuis niet na, moet ik erbij zeggen. In een keer stoppen is geen advies, maar ik noem het om het andere uiterste aan te geven.
Voor we verder gaan nog even dit.

1. De naam antidepressiva is misleidend. Ze worden niet alleen ingezet bij de bestrijding van depressies maar ook bij veel andere problemen, zoals slaapstoornissen, pijnklachten, de dwangstoornis, angstklachten en voortijdige zaadlozing om maar eens wat te noemen. Bij minstens de helft wordt het niet gebruikt in verband met een depressie, dus zo somber is het nog niet gesteld met onze stemming.

2. Ik noem dat het bij voortijdige zaadlozing kan helpen, omdat dat amper bekend is.

3. De andere kant van de medaille is, dat een veelvoorkomende, maar te weinig besproken bijwerking kan zijn: moeilijk of geen orgasme kunnen krijgen.

4. Het is onwaar dat meer dan een miljoen mensen een antidepressivum gebruiken. Dat is het aantal mensen dat in een heel jaar minstens eenmaal een recept heeft opgehaald. Voor depressie zijn er 150 duizend mensen die langer dan een jaar een antidepressivum gebruiken en dat tegenover 800 duizend mensen die elk jaar een depressie doormaken. Niet dat die allemaal aan de antidepressiva moeten natuurlijk.

Maar nu het afbouwen. Bij sommigen verloopt dat dus lastig en dan is het de moeite waard dit heel langzaam te doen. Bij sommigen is het helemaal niet raadzaam te stoppen. Bij OCD-klachten bijvoorbeeld treedt er na stoppen heel vaak terugval op, soms al na een paar dagen, maar ook wel na maanden.

Hoe we medicatie moeten beginnen, weten we over het algemeen wel. Maar over hoe te stoppen, wie kan stoppen, wanneer gestopt kan worden en welke onttrekkingsverschijnselen er kunnen (!) optreden, zijn we minder goed op de hoogte. Daar moet verandering in komen. Om je daarbij te helpen een artikel dat alles goed op een rijtje zet. Het staat in het tijdschrift Psyfar, maar het leuke is dat Psyfar het artikel gratis ter beschikking heeft gesteld. Je kunt het hier downloaden.

Om nog meer de ins en outs van afbouwen te weten te komen, zijn er in Nederland twee studies gestart. De Tempo-studie om te kijken hoe je het beste kunt afbouwen en de Opera-studie om te kijken wanneer je het beste kunt afbouwen en of je kunt voorspellen bij wie.

En er is zelfs een afbouwpoli waar je terechtkunt.

Ik juich van harte toe dat er meer aandacht komt voor het stoppen van de medicatie. Dat is echt een ondergeschoven kindje dat veel te weinig aandacht krijgt. Dat reken ik ook onszelf, psychiaters aan, want hoe vaak verwijzen we patiënten die nog medicatie gebruiken niet terug naar de huisarts zonder enig advies over hoelang ermee door te gaan. Vaak staat er alleen in de brief: ‘We vragen u hierbij de medicatiecontrole over te nemen.’ Het minste wat ik kan doen is dan in elk geval er hier aandacht aan te besteden hoe dan.

gepubliceerd op medisch contact op 24 januari 2022

Menno Oosterhoff

Psychiater, spreker en schrijver van het boek Vals Alarm.