Om zo direct over seks te spreken voelt nog altijd een beetje vies. Ik ben opgegroeid in een tijd en een gezin waarin seks niet bespreekbaar was. In de loop der jaren ben ik daar wel makkelijker in geworden, maar de manier waarop je brein in je jeugd gevormd is, raak je nooit helemaal kwijt. Waarom begin ik er dan over? Omdat ik het wil hebben over een veelvoorkomende bijwerking van antidepressiva die vaak onbesproken blijft.
Antidepressiva worden voorgeschreven aan 1,2 miljoen mensen, met daarbij de opmerking dat dat de jaarprevalentie is. Dus de mensen die op 1 januari hun laatste recept ophalen tellen mee en ook de mensen die op 31 december hun eerste recept ophalen. De puntprevalentie zal ongeveer 600 duizend zijn. De helft daarvan gebruikt het voor pijnklachten, de rest vooral voor depressie en angst- en dwangklachten. Ik noem het maar even, omdat er zo vaak met overslaande stem wordt geroepen dat meer dan een miljoen mensen antidepressiva slikken. Dat ligt dus wat genuanceerder.
Het neemt niet weg dat veel mensen korter of langer voor welke klacht dan ook dit soort middelen gebruiken. En dat velen van hen last hebben van verminderde seksuele opwinding, meer moeite een hoogtepunt te bereiken – dat klinkt al een stuk minder direct dan moeite met klaarkomen – en een verminderde kwaliteit van het orgasme. Misschien wel 50 procent. Mensen beginnen er vaak niet uit zichzelf over. Vanwege de schroom en ook omdat ze het gevoel hebben dat je niet moet zeuren. Als het helpt tegen de depressie of de angst dan ga je niet zitten zeuren over zo’n kleinigheid toch? Maar daarmee doen we de waarde van seksueel beleven tekort. Voor veel mensen is het een belangrijk thema. Dus je moet ernaar vragen als je het voorschrijft. Standaard. Want het kan ook een reden zijn voor mensen om met antidepressiva te stoppen zonder dat ze je dat vertellen.
Is er iets aan te doen? Eerlijk antwoord? Lang niet altijd, maar toch proberen. Wat dan?
Ik heb www.antidepressiva.nl al eens gevraagd of ze de mogelijkheden helder en overzichtelijk op hun website willen zetten. Dat willen ze zeker doen en dat gaan ze ook doen, maar druk, druk, druk.
Daarom alvast een preview, maar geen van deze opties zijn echt goed onderzocht.
· Switchen naar een middel waarbij de kans op deze bijwerking kleiner is. Bij gebruik voor de dwangstoornis is dit lastig want juist de serotonerg werkzame middelen geven deze bijwerking, maar ook de werking.
· Dosis verlagen als dat kan.
· Een dag overslaan op dé dag. Moet wel verantwoord zijn.
· Viagra gebruiken.
· Iets erbij geven wat de bijwerking tegengaat zoals lage dosis mirtazapine, buspiron, bupropion, dexamfetamine of methylfenidaat. Bij de laatste twee middelen is er een kans, dat je erna niet kunt slapen, maar goed. Het is van tweeën één. Seks of slapen. Je kunt niet alles hebben.
· Zorgen dat je de antidepressiva niet nodig hebt. Tja, was het maar zo eenvoudig. Mij is het niet gelukt. Zonder medicatie is mijn dwangstoornis niet te hanteren. Of ik last van deze bijwerking heb? Gaat je niks aan.
Het is in elk geval van waarde als behandelaar meeleven te tonen. Dat is nooit verkeerd, maar in dit geval gaan we het onderwerp nog wel eens uit de weg.
Soms is het vertragen van het orgasme een welkome bijwerking. Als er voorheen sprake was van voortijdig tot een hoogtepunt komen. Dit kan zelfs een indicatie zijn om dit middel voor te schrijven.
Zo zie je maar weer: Elk nadeel hep se voordeel.
