Dit blog is ook te beluisteren op soundcloud

De naam des Heeren zij geloofd. Dit zei Job, een gezegend mens, die alles was ontnomen om zijn geloof te testen. De uitspraak is hét toonbeeld van blind vertrouwen. Er is ook een psalm over. ‘Neem goed en bloed ons af. Delf vrouw en kinderen het graf. Het brengt u geen gewin. Wij gaan ten hemel in.’ Als we dat moesten zingen, dan hield mijn moeder, die een dochtertje en twee zoontjes had verloren, haar lippen stijf op elkaar.

Geloven en weten. Daar gaat dit blog over. Of het nou komt door mijn moeder, die trouw bleef aan haar eigen oordeel, het in contrast daarmee opgroeien in een onderwerping eisend streng christelijk milieu of door mijn genetisch bepaalde obsessie met wat klopt… Ik weet het niet. Maar ik weet wel dat ik altijd graag wil weten of wat ik denk waar is.

Daarom was ik ook zo blij met het artikel van Jim van Os e.a. in 2012. Het leek mij heel vreemd dat je de kwaliteit van de totale ggz zou kunnen vergelijken op basis van ROM-data (benchmarken). Dit artikel, geschreven door de wetenschappelijke top, veegde daar de vloer mee aan. Halleluja. Einde benchmarken met ROM. Dacht ik. Naïef als ik was.

Die naïviteit verloor ik twee jaar later toen 75 senatoren, van wie sommige een kind nog niet van een koe konden onderscheiden, de jeugdwet aannamen. Een petitie met 96 duizend handtekeningen, waaronder meer dan duizend van hoogleraren, de weerstand van het volledige ggz-veld en zelfs een ongevraagd (een unicum) negatief advies van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen weerhield hen er niet van vrolijk af te gaan op hun eigen meninkje.

Eerder had de Tweede Kamer dat al gedaan, ronkend van genoegen over hoe deze wet tot een veel betere jeugdhulp zou leiden. Ik heb in die tijd veel politici gesproken. Vragen naar wetenschappelijke onderbouwing werden weggewuifd met een ongefundeerd vooruitgangsgeloof. We zien nu de kwalijke gevolgen daarvan.

Dat laten we ons toch niet een tweede keer overkomen?

Als het aan de Algemene Rekenkamer ligt niet. Uit het rapport van januari 2017:

We vinden belangrijk dat de partijen oog houden voor de beperkingen van ROM en de indicatoren die hierop gebaseerd zijn. Voorkomen moet worden dat de sector tijd gaat steken in het verzamelen van gegevens die uiteindelijk onvoldoende bruikbaar blijken te zijn.

Het is alleen zinvol om in de bekos­tiging gebruik te maken van op ROM gebaseerde informatie, wanneer deze informatie sterk verbetert. Of deze kwaliteit van de informatie op korte termijn aanzienlijk zal verbeteren, moet echter nog blijken. Er is de afgelopen jaren al veel energie in gestoken. De geboekte vooruitgang is vooralsnog beperkt.

Maar ja. Geloof laat zich niet zo makkelijk uit het veld slaan. Dat zagen we wel aan Job. Op 18 oktober 2017 liet GGZ Nederland weten:

Gebruik voor een landelijke benchmark of voor keuze- en zorginkoopinformatie is, o.a. vanwege privacyvraagstukken, vooralsnog niet aan de orde, maar dit wordt voortvarend opgepakt in aanloop naar het Kwaliteitsinstituut GGZ in oprichting.

Begrijp me goed. De doelen zijn prachtig, maar de vraag is niet of het wenselijk is, maar of het op deze manier kan.

Wat zegt de wetenschap?

In 2012 vond de wetenschappelijke top benchmarken met ROM dus wetenschappelijk onverantwoord. Hoe staat het nu?

De petitie ‘Stop Benchmark’ heeft de steun van 35 hoogleraren. Daaronder de drie psychiaters die lid zijn van de KNAW.

Edwin de Beurs is ook hoogleraar en hij denkt dat het wel kan. Er zitten zes hoogleraren in de wetenschappelijk adviesraad. Denken die dat ook? Ik zal aan hen en alle andere betrokken hoogleraren de volgende vraag voorleggen:

Deelt u de verwachting van GGZ Nederland en MIND, dat benchmarken met ROM-data op afzienbare termijn (binnen vijf jaar) zal leiden tot wetenschappelijk verantwoorde gegevens voor keuze- en zorginkoopinformatie? Of deelt u de twijfel van de Algemene Rekenkamer?

Spontane reacties zijn ook welkom: menno@dwang.eu

Ik zal alles eerlijk weergeven. Want ook waarheid die me niet bevalt, heb ik hoog.

Gepubliceerd op Medisch Contact op 19 februari 2018.
Categorieën: ROMBlogs

Menno Oosterhoff

Psychiater, spreker en schrijver van het boek Vals Alarm.